عملیات خاکی مجموعه فعالیت‌های مورد نیاز برای آماده‌سازی، خاکبرداری، جابجایی، خاکریزی و تسطیح زمین در پروژه‌های عمرانی است.. این عملیات به عنوان یکی از مهمترین مراحل اجرایی در پروژه‌هایی نظیر راه‌سازی، سدسازی، ساختمان‌سازی و ساخت کانال در نظر گرفته می‌شود. در این مقاله، به معرفی تاریخچه، مراحل اجرا، تجهیزات، منابع یادگیری و روش های محاسبه حجم عملیات خاکی می‌پردازیم.

«بولدوزر» (Bulldozer)، به عنوان یکی از قوی‌ترین و قابل اطمینان‌ترین ماشین آلات سنگین در پروژه‌های عمرانی شناخته می‌شود. این ماشین، به منظور جابجایی خاک در مسافت‌های زیاد مورد است.فاده قرار می‌گیرد. پیستون‌های پشت تیغه‌های بزرگ و صاف جلوی بولدوزر، امکان تغییر زاویه و عمق نفوذ در خاک را محدود می‌کنند. وزن قابل توجه این ماشین، باعث خردایش آسان تخت سنگ‌های موجود در مسیر می‌شود. به طور کلی، بولدرزها با توجه به ابعادشان، برای هل دادن تپه‌های خاکی و آماده‌سازی سطح کاربرد دارند.

اجرای عملیات خاکی در سدسازی نیازمند مهارت بسیار بالا در طراحی، اجرا و نگهداری است.. مانند هر سازه عمرانی دیگر، فونداسیون سد نیز به همراه عملیات خاکبرداری و خاکریزی اجرا می‌شود. البته این عملیات در ساخت سدهای خاکریزی اهیمت بیشتری دارد؛ چراکه ساخت سدهای خاکریزی با جانمایی و تراکم لایه‌های مختلف خاک، ماسه، رس و سنگ انجام می‌گیرد.

محاسبه حجم خاکبرداری و خاکریزی همیشه با مقداری خطا همراه است.. عوامل دستگاهی، عوامل انسان و عوامل طبیعی در نقشه‌برداری به عنوان منشا اصلی خطای این محاسبات در نظر گرفته می‌شوند. علاوه بر این خطاها، طراحان باید تاثیر عملیات خاکی بر روی احجام خاک را نیز در نظر بگیرند. این احجام عبارت هستند از:

«لودر» (Loader) نیز یکی دیگر از شناخته‌شده‌ترین و متداول‌ترین ماشین آلات راه‌سازی و ساختمان‌سازی است.. این ماشین در انواع مختلف با اندازه‌های متفاوت به منظور جابجایی خاک، تراکم، خاکریزی حفریات، خاکبرداری (نوع بکهو) و فعالیت‌های متعدد دیگر مورد است.فاده قرار می‌گیرد.